ਪ੍ਰੋ. ਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਰਚਨਾਵਲੀ | PROF. KISHAN SINGH RACHNAVLI

ਪ੍ਰੋ. ਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਪੰਜਾਬ ਜਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਈ ਨਹੀਂ, ਮਾਰਕਸਵਾਦ ਦੀ ਦੇਸੀ-ਬਦੇਸੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਇਕ ਮਹਾਨ ਚਿੰਤਕ ਨੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਾਰਕਸ ਦੇ ਨਿਖਾਰੇ ਹੋਏ ਜੀਵਨ-ਦ੍ਵੰਦ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਝਿਆ ਏ… ਪ੍ਰੋ. ਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਮਾਰਕਸਵਾਦ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਨੂੰ ਸਮਝ ਕੇ ਸਾਡੀ ਸਭਿਅਤਾ ਤੇ ਸਾਡੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਾਹਿਤਕ ਪਰੰਪਰਾ ਦੇ ਦੁਪਾੜ ਤੇ ਦੁਮੇਲ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤੇ ਨੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਰੂਪ ਤੇ ਸਾਰ ਦੀ ਵਿਲੱਖਣਤਾ ’ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਤੇ ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਉਹ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਆਲੋਚਕ ਨੇ…

ਡਾ. ਹਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ

ਸਾਡੇ ਜਿਹੜੇ “ਕਾਮਰੇਡ” ਨੱਕ ਚਾੜ੍ਹ ਕੇ ਇਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਆਪਣੇ ਕਹੇ ਨੂੰ ਹੀ ਦੁਹਰਾਈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਦੁਹਰਾਓ ਬੇਲੋੜਾ ਹੈ, ਉਹ ਇਕ ਗੱਲ ਭੁੱਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜਿਸ ਕਿਸਮ ਦਾ ਕੰਮ ਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਦੁਹਰਾ ਉਸ ਵਿਚ inbuilt ਹੈ। ਮਾਰਕਸਵਾਦ ਦੀ ਇਹ ਸਮਝ ਅਤੇ ਮਾਰਕਸਵਾਦ ਵਿਚ ਇਹ ਵਾਧਾ ਸਾਡੇ ਇੱਥੋਂ ਦੇ “ਕਾਮਰੇਡ ਨੇਤਾਵਾਂ” ਲਈ ਬਿਲਕੁਲ ਨਵਾਂ ਹੈ। ਨਵਾਂ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਹੀ ਉਹ ਇਸ ਵੱਲੋਂ ਬੂਥੀ ਵੱਟਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਦਾ ਗੱਲ ਸੁਣੀ ਤੇ ਕੀਤੀ ਹੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਦੇ ਸਾਧਨਾਂ ਦੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲੈਣ ਦੀ ਹੈ, ਪੈਦਾਵਾਰ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਗੱਲ ਉਹ ਸ਼ਾਇਦ ਜਾਣਦੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹਨ।

ਗੁਰਵੇਲ ਸਿੰਘ ਪੰਨੂ